Page 6 - Ponad słowami 3 - język polski, podręcznik, zakres podstawowy i rozszerzony, część 1

10 Młoda Polska – kontekst historyczno-społeczny

Nazwa i ramy czasowe epoki

W ostatnim dziesięcioleciu XIX w., obok wciąż twórczych
przedstawicieli pokolenia pozytywistów, głos zabrali poeci
i pisarze młodszej generacji, którzy wyrażali sprzeciw wobec
filozoficznych i literackich dokonań drugiej połowy stulecia oraz
kwestionowali wartość dorobku starszego pokolenia. Głosili
nieufność wobec nauki jako źródła poznania, nie wierzyli w nie-
ograniczony postęp społeczeństwa, stwierdzali kryzys kultury,
upadek sztuki i literatury ograniczanych postulatami realistycz-
nego naśladownictwa i funkcjami dydaktycznymi. Ta formacja
kulturowa najczęściej jest określana jako Młoda Polska. Nazwę
tę nadali sami jej przedstawiciele – po raz pierwszy w takim sen-
sie użył jej krytyk literacki Artur Górski, ogłaszając w 1898 r. cykl
artykułów programowych pod tym właśnie tytułem. Termin Mło-
da Polska został utworzony na wzór nazw podobnych ruchów
rozwijających się wówczas w innych krajach europejskich (np.
Młoda Belgia, Młoda Skandynawia).
Nie było to jedyne określenie w stosunku do obecnych wów-
czas w Europie zjawisk literackich i artystycznych. W Niemczech,
a potem także w innych krajach, w tym samym okresie pojawiła
się nazwa modernizm (od francuskiego słowa moderne [mo-
dern] – ‘nowoczesny’), uzasadniona tym, że przedstawiciele
owego kierunku podkreślali nowoczesny charakter swojej sztu-
ki i postulowali zerwanie z tradycją oraz poszukiwanie nowych
środków wyrazu. Termin modernizm był jednak na ogół odrzuca-
Alfons Mucha, F. Cham-
penois [szampenła], 1897. ny przez twórców i krytyków młodopolskich, m.in. ze względu na jego ogólnikowy charakter.
Widoczne na reklamie dru- Inny, chętniej stosowany przez krytyków i historyków literatury termin – neoromantyzm –
karni Ferdinanda Champe- podkreślał znaczenie tradycji romantycznej, do której często odwoływali się piszący wów-
nois motywy kwiatowe oraz
kobieta w neoklasycznej czas twórcy. Na gruncie polskim potwierdzeniem tych związków była fascynacja dziełami
sukni to cechy charaktery- Juliusza Słowackiego deklarowana przez wielu młodopolskich poetów oraz znaczenie Adama
styczne stylu Alfonsa Muchy.

1885 – Karl Benz 1895 – Alfred Nobel
konstruuje pierwszy ustanawia nagrodę
samochód z silnikiem nazwaną jego imieniem
benzynowym
benzynowym (przyznawana od 1901 r.)
1886
– manifest
symbolizmu 1896 – pierwsze
1874 – pierwsza wystawa w „Le Figaro” 1895 – pierwszy nowożytne igrzyska
impresjonistów w Paryżu pokaz filmowy braci olimpijskie
Lumière
ŚWIAT

1870 1880 1890
POLSKA
1894 – opublikowanie
1883 – skroplenie tlenu 1890 – Jan II serii Poezji Kazimierza
i azotu przez Zygmunta 1885 – Matejko Przerwy-Tetmajera 1898 – objęcie
Wróblewskiego i Karola w Warszawie maluje Poczet redakcji „Życia”
Olszewskiego powstaje królów i książąt
Uniwersytet polskich przez Stanisława
Latający Przybyszewskiego